Internettechnologie heeft de wereld sinds de jaren 90 behoorlijk veranderd. Het management van diverse winkels, hotelketens en banken kunnen hierover meepraten. Winkelstraten zijn aan het veranderen, verzekeringen worden online aangeboden en online bankieren heeft een vlucht genomen. Winkels zonder webshops zijn een uitzondering en producten zoals Spotify en Youtube hebben de muziekindustrie op zijn grondvesten laten schudden.

Steeds meer (pionierende) leraren en docenten geven online onderwijs vorm

De internetrevolutie heeft tot enkele jaren geleden weinig invloed gehad op het onderwijs. Het coronavirus heeft digitalisering binnen het onderwijs wel op de kaart gezet maar van een echte transformatie is het nog niet gekomen. Over het algemeen loopt het onderwijs wat achter en verandert minder snel dan andere sectoren. De urgentie lijkt wat minder groot. Toch gaat het onderwijs de komende jaren veranderen en de (echte) transformatie is volgens mij al ingezet. Ik zie steeds meer pionierende leraren die online (of blended) onderwijs vormgeven. Binnen of buiten de school.

Natuurlijk is het onderwijs het laatste decennia steeds meer ICT gaan gebruiken. Het betreft dan wel vaak een vervanging en/of het verrijken van bestaande leermiddelen. Denk hierbij o.a. aan e-learning modules, elektronische leeromgevingen, educatieve applicaties, arrangeertools en sinds een aantal jaren de diverse (internationale) MOOCs. Ook is er veel educatieve content (informatiebronnen) beschikbaar op het internet die een leerling (gratis) kan gebruiken.

Degene die online of blended onderwijs goed kunnen vormgeven zijn "echte" leraren en zijn leerlingen. Wij staan aan de vooravond van een nieuwe type leerkracht, die vaardig genoeg is om off- en online leeractiviteiten te combineren tot een rijke blended leeromgeving.

Online Onderwijs: Wat werkt?

Het internet fascineert mij al bijna 30 jaar. Door deelname aan chatboxen, social media, nieuwsgroepen en forums heb ik veel mensen leren kennen en mooie vriendschappen gesloten. Ruim 20 jaar geleden ben ik voor het eerst in aanraking gekomen met online leeromgevingen. Ik heb meegewerkt aan tientallen projecten rondom teleleren, onderwijsportals, elektronische leeromgevingen, e-learning modules, LMS’en en MOOCs. Wat maakt een online leerecosysteem daadwerkelijk succesvol? Ik zie een rode draad: de online begeleider!

Succesvolle online leerecosystemen, chatboxen, nieuwsgroepen en forums hebben één ding gemeen: actieve, enthousiaste, motiverende en professionele online begeleiders (of e-coaches).

De grootste valkuil van online onderwijs is dat deze vaak alleen zijn opgebouwd uit educatieve leermaterialen en online opdrachten. De online begeleider (of noem het “online leerproces begeleider” of “online leraar” of "e-coach") wordt vaak vergeten of is onderbelicht, met als resultaat, een leeromgeving die niet of weinig wordt gebruikt.

Maar wat doet een “online begeleider”? Waar maakt hij/zij het verschil? De belangrijkste activiteiten van deze online begeleiders zijn:

• het ontwerpen en ontwikkelen van online leeromgevingen;
• het coördineren van leeractiviteiten;
• het aanpassen van leeractiviteiten en indien nodig voegt de online begeleider leeractiviteiten toe (het creëren van een flexibele leeromgeving op basis van behoeftes uit de groep);
• het activeren van deelnemers om (samen) te gaan leren;
• de online begeleider inspireert deelnemers en neemt initiatief;
• de online begeleider informeert deelnemers over het gebruik leertechnologie en de (komende) leeractiviteiten;
• de online begeleider biedt hulp aan bij (technische) vragen of schakelt tweedelijns support in.

Daarnaast is de online begeleider een inhoudelijke deskundige en kan de de online begeleider online tools inzetten met een didactische en/of pedagogische meerwaarde (voor een totale groep of één individu). Tot slot kan de online begeleider de online leeromgeving combineren met offline activiteiten, indien dit nodig is.